Een kleine vier weken geleden werden we in lockdown gezet. Vier weken van social distancing, handen wassen en in ons kot blijven. Niet makkelijk, maar het ziet er hoopvol uit. De ziekenhuizen houden stand en er zijn nog plaatsen vrij op intensieve zorg. De verspreiding van het coronavirus vertraagt en de curve lijkt af te vlakken. Tegelijkertijd vinden we stilaan onze draai: we leren onszelf digitale vergaderhygiëne aan en er is opnieuw sprake van een work-life-balans. Maar tegelijkertijd lijkt ook mijn enthousiasmecurve voor de zon, de lente én de paasvakantie wel redelijk af te vlakken. Ik kijk dus met belangstelling uit naar de manier waarop de groep van 10 ons uit ons isolement gaat halen. Er komt stilaan gemor omdat mensen het thuis niet meer redden. Toch staat er ook een gevoel van blijdschap aan de voordeur. We kijken alvast uit naar het moment waarop we weer volop kunnen werken en we onze kinderen weer naar school kunnen sturen.
Parijs, hopelijk hebben we snel weer een date. De concrete vrees om ziek of besmet te worden is niet meer zo sterk bij mij aanwezig. Meer nog: soms hoop ik dat ik, zoals velen, zonder het te merken besmet ben geraakt en nu dus over de nodige antilichamen beschik. Als dat zo is, doorstaan we straks zonder meer de test en mogen we snel ons kot uit. En ik wil graag mijn kot uit, net als iedereen. Het is paasvakantie en we gingen normaal gezien voor mijn verjaardag naar Parijs. Nu even niet, het zal een paasweekend in Hasselt zijn. Ook leuk, maar ik had het mij toch anders voorgesteld. Al mijn hoop is nu gevestigd op de zomer. Maar hoe raken we aan een ticket voor de zomervakantie? ‘Daarvoor moeten we bij ‘de 10’ zijn. Zij gaan over ons vakantielot beslissen, over de afbouw van het isolement en de terugkeer naar het (nieuwe) normale leven. Onze zomer zullen we vermoedelijk in eigen land spenderen, maar hopelijk wel in volle vrijheid.
‘DARQ is the new SMAC’ was het laatste jaar de titel van mijn presentaties over innovatie en de toekomst van technologie. Distributed ledger technologie (blockchain), Artificial intelligence (AI), Extended reality en Quantum computing zouden de toptechtrends voor 2020 worden. Maar nu toch maar even geen DARQ, de tijden zijn op sommige vlakken al ‘dark’ genoeg. De verschillende onderdelen worden even verwijderd en we installeren SMAC opnieuw: Social, Mobile, Analytics en Cloud. De versie van 2020 heeft namelijk een virus.
SMAC zorgt voor ons gemak, laat ons met vrienden communiceren, helpt ons zoeken en shoppen. Maar de datalekken van Facebook hebben ons ondertussen ook geleerd hoeveel data we achterlaten en hoe deze massaal misbruikt worden door grote bedrijven en politici. We worden ons stilaan bewust van het belang van dataprivacy, maar langs de andere kant worden er massaal Nest camera’s en smart speakers gekocht. Er ligt hier een enorme uitdaging in het evenwicht tussen gemak en privacy. Misschien wordt dit wel de nieuwe munteenheid waarmee we gaan handelen in het nieuwe normaal. En dan krijgen we misschien nog allemaal een ‘Digital twin’ of digitale tweeling. Eigenlijk ben ik er zelfs van overtuigd. Maar of de eerste grootse toepassing op wereldschaal nu de combinatie van onze gezondheidstoestand en onze locatiegegevens moet worden, weet ik zo nog niet.
En toch ziet het er zo naar uit. We willen namelijk allemaal terug uit ons kot, onder andere om te gaan werken zoals dat een paar weken geleden het geval was. De oplossing lijkt te bestaan: bloedtesten afnemen om te zoeken naar antilichamen die onze immuniteit voor corona bevestigen en gebruikmaken van een contact tracing app die ons vertelt of we geen bedreiging vormen voor de mensen om ons heen. Ja u leest het goed: niet de Cronos App maar de Corona App biedt een uitweg! Meer SMAC kan het niet zijn.
Doet COVID-19 niet alleen onze gezondheid, maar ook onze privacy wankelen?
Moeten we straks onze vrijheid en privacy opgeven om onze vrijheid i.v.m. werk en vakantie terug te krijgen? De zogenaamde contact tracing apps waarschuwen ons als we in de buurt geweest zijn van iemand die besmet is. Maar willen we dat wel weten? Of willen besmette personen dat wel prijsgeven? Kunnen we het systeem achteraf nog wel terugdraaien? Nu al zijn er systemen die via gsm registreren hoe stromen mensen zich van de ene naar de andere postcode begeven, met hoeveel we in een park of een winkel rondlopen of hoeveel mensen stoppen aan een tankstation. Dat gebeurt allemaal op basis van geanonimiseerde data van Google en de telecomoperatoren.
Het voorstel dat voorligt is om onze coronastatus (geen/besmet/immuun) te koppelen aan onze smartphone. Vervolgens worden we in quarantaine geplaatst wanneer we in de buurt van een besmette persoon zijn gekomen. Zo wordt onze smartphone plots een enkelband die controleert of we ook daadwerkelijk thuisblijven.
Waarom zouden we deze SMAC-toepassing van onze digitale tweeling dan toch willen?
- Om de gezondheidsinstanties en overheid in staat stellen accurater te werken dan nu het geval is.
- Om de verspreiding virus in te perken, door in kaart te brengen wie met wie in contact was en zo veel gerichter om te gaan met de quarantainemaatregelen.
- Om mensen te sensibiliseren door ons via onze smartphone aan te raden om thuis te blijven wanneer we in contact gekomen zijn met een besmette persoon.
- …
Het zijn allemaal toepassingen die we willen, want ze zijn nodig om massaal uit ons kot te geraken.
In Singapore, Zuid-Korea en China worden deze apps al met succes gebruikt. Maar ze zijn niet de beste huisvaders van de vrijheid en de privacy. Kan GDPR ons hierin redden? Hoe plausibel is deze oplossing voor België? Hebben onze politici voldoende leiderschap? Een enorm spectrum van beslissingen zal in hoog tempo moeten worden genomen, maar ook de bevolking moet nog meekunnen. Wanneer is de grens bereikt? Allemaal vragen waarvoor we naar de ‘groep van 10’ kijken, de groep van 10 experts die ons uit het isolement moet halen.
We doen het als land zo goed. We houden ons aan de lockdown en alle maatregelen die daarbij komen kijken. Als je mij vijf weken geleden verteld had dat ik met mijn gezin niet naar Parijs zou kunnen gaan in de paasvakantie, dan had ik je uitgelachen. Vandaag bewijst de realiteit het tegendeel. En zo zullen ook de bloedtesten en de contact tracing app ingevoerd worden als een soort paascadeau van onze digitale tweeling.
Ik had niet gedacht en al zeker niet durven voorspellen dat deze toepassing er ooit zou komen. Ik zou ook willen waarschuwen voor de versimpelde visie dat technologie hier zomaar de oplossing is. Apps, datamodellen en robotberichten zomaar op één hoop gooien en denken dat het dan opgelost is met wat minder privacy en vrijheid, lijkt me wat simpel. Hoe lang kwamen we in contact, hebben we geknuffeld, vond het contact binnen of buiten plaats? Allemaal relevante en belangrijke informatie die niet zomaar af te lezen valt uit de bluetoothdata van onze smartphone.
En toch, misschien is deze disruptie wel degene waarop we zaten te wachten. Misschien is dit ‘de crisis’ en de echte start van de nieuwe technologische revolutie – industrie 4.0 – die reeds zo vaak besproken is. SMAC is dan het startpunt van een nieuw tijdperk, maar dan wel met de nodige ethische overwegingen en met respect voor onze privacy. Ook gezond verstand moet er zeker aan te pas komen. Verbale menselijke communicatie, interactie en empathische motivatie zijn namelijk veel effectiever dan berichtjes van robots en de locatiegegevens van onze digitale tweeling. Anne Smits en onze collega’s van Monkeyshot gaan hierover verder uitweiden in een nieuwe blog.
Back to the locals
Ik zie alvast enkele interessante initiatieven die een ‘inclusieve maatschappij’ aankondigen. Ik zie ze door gewoon naar mijn eigen leefomgeving (postcode 3500 Hasselt ☺️) te kijken en niet naar PowerPoint-presentaties van Gartner in Barcelona.
De PXL en de UHasselt hebben een Ma(s)ker-Space, een overkoepelende website waar vraag en aanbod van beschermingsmaterialen voor de Limburgse zorgsector in kaart gebracht worden. De 23 3D-printers van PXL en UHasselt draaien dag en nacht. Dagelijks produceren medewerkers en studenten zo’n 50 onderdelen voor beschermende gezichtsmaskers. Op hun website Makerscollectief4Limburg kunnen zorgcentra hun noden doorgeven, én bedrijven die willen printen zich aanmelden, net als mensen die materialen willen schenken.
Local manufacturing en crowd: iedereen wordt aangesproken en de materialen worden geproduceerd op eigen bodem. Daardoor worden we minder afhankelijk van bijvoorbeeld China voor de op dit moment levensnoodzakelijke materialen. Ook onze duurzaamheid en zelfvertrouwen komt dat ten goede.
Maar ook initiatieven als de Buurderij, waarbij je rechtstreeks van je boer in eigen streek kan kopen, kennen gemiddeld een verdrievoudiging van de bestellingen. Geen gehamster, lege rekken of lange rijen aan de ingang van het grootwarenhuis. Je koopt er lokaal, het is een korte keten waardoor de plaatselijke community versterkt wordt. Door zo om te gaan met voedsel kan je op een duurzame manier vooruitgang boeken.
De roep om lokale en Belgische start-ups en scale-ups te steunen klinkt alsmaar harder, en terecht. We hebben hier zoveel jong talent en passie om als individu, start-up of scale-up een volgende stap te zetten en bij te dragen aan onze duurzame vooruitgang.
Laat COVID-19 voor het inzicht zorgen dat we ons meer moeten focussen op wat we hier hebben en kunnen!
Ik heb er alvast alle vertrouwen in dat veel mensen uit deze crisis geleerd hebben dat er ook lokale opportuniteiten zijn die bijdragen tot een mooi en zinvol bestaan voor ons allemaal.
